26 TL/ kg fiyatlardan son 2 hafta içinde hızlı bir şekilde 18 TL/kg fiyatlara gerilemesi tesadüfi bir piyasa hareketi  değildir . Zira fındığa  olan  dış talep devam etmektedir. Son 10 ayın ihraç miktarı 310 bin ton iç fındık.  Muhtemelen    sezon 330 bin ton  iç fındık seviyelerine kapanacak. Bu 660 bin ton kabuklu fındık ihracatı anlamına gelir ki , fındık  tarihinin miktar bazında rekorudur.

Ülkemiz aynı zamanda iyi bir fındık tüketicisi durumundadır ve bu rakam yıllara göre 100- 150 bin ton kabuklu fındık rakamlarına ulaşmaktadır. Asgari 100 bin ton kabuklu fındık tüketim verisi dikkate alındığında ve sezon sonunda 660 bin ton seviyesinde ihracat seviyesine ulaşılacağı da hesaba katıldığında Türkiye 2019 ürününün tüketime arz edildiği 2019/ 2020 sezonunda 750 bin tondan aşağı olmayan bir fındığın iç ve dış piyasada satıldığı tartışılmazı bir gerçek olarak karşımıza çıkmaktadır.

Fındık ihracatı son hız devam ediyor, zira covit-19 salgınınn  fındık ve mamülleri  tüketiminde olumlu yönde etkiye neden olduğu  sektörün tüm bileşenlerinin uzlaştığı bir sonuç.  Uzmanlar tarafından covit-19 kaynaklı salgının Eylül 2020 tarihinden sonra ikinci aşamasının dünya üzerinde etkili olacağına dair açıklamaları da fındık tüketiminin artışının 2020 ürün sezonunda da devam edeceğini göstermektedir.

Fındık ihracatı 100 kg iç fındığı ifade eden “ kental “ biriminden ve Amarikan doları üzerinden yapılmaktadır. Dolar kurunda da aşırı bir düşüş olmamıştır.

Gerek talepte ve gerekse ihracata konu para birimi olan Amarikan dolarında hissedilir bir düşüş olmadığı halde 2 hafta içinde fındık fiyatının 26 liradan 18 liraya , yüzde 30  gerilemesine , düşmesine neden olan nedir ? Daha da önemlisi  bu düşüşe karşı iktidar kanadı neden sessiz kalmaktadır ?

Sorunun cevabı TMO’nun 2020 fındık ürünü alım fiyatının belirlenme safhasına girilmiş olması…

TMO 2019 ürün sezonunda doğru bir hamle yaparak ilk kez fındık hasadından önce 26 Temmuz 2019 tarihinde fındık alım fiyatını açıkladı. Giresun kalite tombul fındık  17 TL/kg, Türk fındığının ağırlığını oluşturan Levant kalite fındık 16,5 TL/kg.  İktidar kanadının TMO’nun 2020 ürün sezonu için açıklamayı düşündükleri alım fiyatı 18-19 TL/kg aralığında bir fiyat.  24 - 26 liradan işlem gören bir ortamda 18-19 lira açıklanan fiyat AK Partinin bölge itibariyle en yüksek oy oranına sahip olduğu Karadeniz Bölgesinde tepkilere neden olacak ve hükümet ki özelliklede iktidarı temsil eden sayın Cumhurbaşkanı fındık fiyatlarının düşmesinde eleştirilerin hedefinde olacaktır.

Devlet yönetimi fındık fiyatlarındaki düşüşe seyirci kalarak, temmuz ayı içinde  fındık fiyatlarının 18-19 bandında işlem görmesine ve bu fiyatın yerleşmesine dolaylı olarak müsaade edilmiştir. Zira  özellikle iktidar kanadından ani fiyat düşüşüne yönelik eleştirisel açıklamaların yapılmamış olması da bu düşünceyi  desteklemektedir. Bu fiili durumun sonucu olarak  TMO’nun temmuz ayı sonunda açıklamayı planladığı 18- 19 lira fiyat aralığın karşı tepkilerin azaltılmasına imkan yaratılmış olacaktır.

DEVLET YÖNETİMİ YANLIŞ BİLGİLENDİRİLİYOR VE YÖNLENDİRİLİYOR

2020 fındık ürün sezonuna olumlu veriler ışığında girilmektedir. 2019 sezonundan arz fazlası oluşturacak bir stok devri öngörülmediği gibi Türkiye Fındık rekoltesi ise 2019 yılı ihracat ve iç tüketim toplamı olan 750 bin tonun çok altında olduğu açıklanan rekolte tahminlerine yansımaktadır.

Kısa adı INC olan Uluslararası Sert Kabuklu ve Kuru Meyveler Konseyi   2019 yılı Türkiye Fındık rekoltesi tahminini 770 bin ton açıklamışken,  2020 yılına dair Türkiye Fındık Rekoltesi tahminini 620 bin ton olarak açıklamasını iyi analiz etmek gerekir.

Zira her Türkiye fındık rekoltesi açıklaması sonrasında üretici kesimi tarafından fiyatların düşük oluşmasını temin etmek amacıyla yüksek rekolte tahmini açıklamakla eleştirilen INC’nin  2020 Türkiye rekoltesini 620 bin ton açıklaması, ticaret gurubu tarafından da talebin altında kalan, arz açığının oluşacağı bir fındık sezonuna girildiğinin de kabulü anlamına gelmektedir.

Piyasa da18 lira bandında işlem görmesine rağmen bazı alıcıların bugünden  üreticilere yönelik  eylül ayına 20-22 liradan fındık almaya yönelik talepte bulunması da  INC tahminini doğrular niteliğinde olup 2020 ürününde bir arz açığı, talebi karşılayamama sorunu yaşanacağını göstermektedir.

İKTİDAR , COVİT -19 SALGINININ KARADENİZ EKONOMİSİNDE YARATTIĞI TAHRİBATIN GİDERİLMESİNDE FINDIK FİTAYLARININ OLUŞUMUNUN DOĞRUDAN ETKİSİ DİKKATE ALMAK ZORUNDADIR.

Covit-19 salgını dünya ve Türkiye ekonomisinde büyük tahribatlar yaratmasına rağmen fındık ticareti bu olumsuz etkinin dışında kaldığı gibi ülke ihracatımızın düşüş yasadığı bir ortamda 2 milyar doların üzerinde rekor bir ihracat geliriyle Ülke ekonomisi  ve özellikle de üretim alanı olan Karadeniz ekonomisine bu zor günlerde büyük katkı sağlamıştır.

Devlet yönetimi doğru olmayan bilgilerle ülke ve bölge ekonomisinde gelir kaybına meydan verecek kararlar almaya yönlendirilmekte,  TMO’ nun 20 liranın üzerinde bir fiyat açıklaması durumunda hazinenin fındığın büyük bir kısmını almak zorunda kalacağı ve devlet hazinesine yük getireceği bilgileri ekonomi yönetimine empoze edilmek istenmektedir.

INC ‘nin verilerinde  dahi fındık ürününde bir arz açığının oluşacağının kabul edildiği bir  sezonda fındık piyasalarını belirleyici aktör doğrudan TMO ve açıklayacağı alım fiyatıdır. TMO  20 liranın üzerinde bir alım fiyatı açıklamak suretiyle fındıkta taban fiyatı belirleyecek ve 2019 ürün sezonunda olduğu gibi açıkladığı fiyatın üzerinde bir piyasa fiyatı oluşmasını sağlayacaktır.

 Aksi durumda 18-19 lira bandında açıklanan zorlama ve uyarlama bir fiyat,  üreticinin elinden fındığın değerinin altında alınmasına ve  kilogram başına asgari 4 tl bir gelir kaybına neden olacaktır ki bu toplamda asgari 2,5 milyar  lira bir gelir kaybına ve aynı oranda da ihracat kaybına neden olacaktır.

Devlet,  Tarım Bakanlığı kanalıyla 2020 fındık rekolte çalışmalarına başlamış olup yakın zamanda bitirerek tahmini rekolteyi açıklayacaktır. Devlet,  tahmini rekolte   ve 2019 ürün sezonu verilerini de dikkate alarak bir değerlendirme yapmalı, 20 liranın üzerinde bir alım rakamıyla piyasaya girmenin fındıkta yaşanması muhtemel arz açığı nedeniyle hazineye yük getirmeyeceği dikkate alınmak suretiyle  değerinde bir fındık piyasası oluşmasını sağlayan bir alım fiyatını  en kısa zamanda açıklamalıdır.