Türkiye’de engelli hakları alanında faaliyet gösteren örgütler, “Engelli Hakları Bildirgesi” başlığıyla kapsamlı bir açıklama yayımlayarak Türkiye kamuoyuna ve siyaset kurumuna seslendi.
Ordu İl Engelli Meclisi Başkanı Ümit İşbakan tarafından duyurulan bildirgede, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ve ilgili uluslararası sözleşmelerin engelliler için de eşit şekilde geçerli olduğu vurgulanırken, engellilerin toplumsal hayata tam ve etkin katılımının önündeki engellerin kaldırılması çağrısı yapıldı.
Bildirge, toplam 55 maddeden oluşuyor ve temel ilkelerden, mevcut sorunlara, devletin sorumluluklarından, taleplere kadar engellilerin yaşadığı sorunları ve çözüm önerilerini sıralıyor. Bildirgede, engelliliğin sadece bireysel bir durum değil; toplumsal, çevresel ve ekonomik faktörlerin de etkisiyle oluştuğu ifade ediliyor.
TEMEL İLKELER VE DEĞERLER başlığı altında, engellilerin doğuştan sahip olduğu eşit ve devredilmez haklarının altı çizilerek, ayrımcılığa uğramadan toplumsal hayata tam katılım hakkına dikkat çekiliyor. Bildirgede, engellilikle ilgili konuların sürdürülebilir kalkınmanın ayrılmaz bir parçası olması gerektiği vurgulanıyor.
MEVCUT SORUNLAR VE ENDİŞELER bölümünde ise engellilerin hâlâ insan hakları ihlallerine maruz kaldıkları ve topluma eşit bireyler olarak katılımda engellerle karşılaştıkları kaydediliyor. Ayrıca engelli bireylerin insan haklarından tam yararlanması için toplumsal cinsiyet eşitliğinin önemine de vurgu yapılıyor.
ERİŞİLEBİLİRLİK VE KATILIM kısmında, fiziksel çevreye, eğitime, sağlığa, bilgiye ve iletişime erişimin engellilerin temel haklarını kullanabilmelerinin ön koşulu olduğu belirtiliyor. “Her kaldırım, her bina, her otobüs hayata katılımımızın anahtarıdır” ifadesiyle somut erişilebilirlik talepleri sıralanıyor.
TOPLUMSAL SORUMLULUK VE DEVLET YÜKÜMLÜLÜĞÜ başlığında, devletin engellilere yönelik sorumluluklarının altı çizilerek, engellilerin yetersiz yaşam koşullarından dolayı maruz kaldıkları sorunların devlet tarafından çözülmesi gerektiği belirtiliyor.
TALEPLER VE BEKLENTİLER kısmında ise engellilerin başlıca talepleri ayrıntılı şekilde sıralanıyor. Engelliler, uluslararası belgelerde güvence altına alınan eşit haklara ve olanaklara sahip yurttaşlar olarak yaşamak istediklerini, bağımsız bireyler olmak istediklerini ve saygı görmek istediklerini vurguluyor. Ayrıca verilerin şeffaf şekilde toplanması, sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin içine engellilik konularının dahil edilmesi ve erişilebilirliğin her alanda sağlanması gibi talepler de dile getiriliyor.
Özellikle sağlık ve sosyal güvenlik alanında SMA ve DMD gibi hastalıklarla mücadele edenlerin tedavi ve bakım ihtiyaçlarının devlet tarafından karşılanması gerektiği belirtiliyor. Sosyal yardım sisteminde nesnel, adil ve etkin bir düzen kurulması, engellilere yönelik bakım sigortası yasasının çıkarılması ve engelli bakıcılarının sosyal güvenlik kapsamına alınması talep ediliyor.
İSTİHDAM VE ÇALIŞMA YAŞAMI bölümünde, engellilerin üretim süreçlerine aktif katılımı için mesleki eğitim ve rehabilitasyon hizmetlerinin yaygınlaştırılması isteniyor. Engelli kotasının artırılması, EKPSS ile alımların eş zamanlı yapılması ve yardımcı hizmetler kadrosundaki engellilerin öğrenimlerine uygun kadrolara atanmalarına yönelik düzenleme çağrısı yapılıyor.
VERGİ MUAFİYETLERİ VE MALİ HAKLAR, EĞİTİM HAKLARI, ADALETE ERİŞİM, ÖZEL GRUPLAR, SİYASİ VE TOPLUMSAL KATILIM, ÇEVRE VE YAŞAM HAKKI, EKONOMİK KRİZ VE YOKSULLUK, ULUSLARARASI YÜKÜMLÜLÜKLER ve KURUMSAL YAPILANMA başlıkları altında da detaylı talepler sıralanıyor.
Bildirge, son olarak tüm bu hizmetlerin etkili biçimde yaşama geçirilmesi için icracı ve yeterli bütçeye sahip bir Engelliler Bakanlığı kurulması çağrısıyla tamamlanıyor.
Ümit İşbakan, yaptığı açıklamada:
“Unutmayalım; engellilik hepimizin ortak meselesidir. Kimseyi geride bırakmadan, eşit ve onurlu bir yaşam için mücadelemizi sürdüreceğiz.” dedi.
