Tarım ve Orman Bakanlığı, damızlık hayvan yetiştiriciliğinde tabii tohumlama yoluyla kullanılan boğalara yönelik kapsamlı bir düzenlemeye gitti. Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tabii Tohumlama Boğalarına Dair Tebliğ” ile izin, denetim ve teknik şartlar netleştirildi.
İl Müdürlüğünden İzin Alınacak
Yeni düzenlemeye göre, damızlık hayvancılık işletmelerinde tabii tohumlamada kullanılacak sığır cinsi erkek hayvanlar (manda dahil) için il müdürlüğünden “tabii tohumlama boğası izni” alınması zorunlu hale geldi. İzin verilen boğalar yalnızca izin alınan işletmede kullanılabilecek. Hayvanın satılması veya başka bir işletmeye nakledilmesi halinde, yeni sahibi tarafından yeniden izin başvurusu yapılacak.
Sağlık ve Kimlik Şartları Öne Çıkıyor
Tabii tohumlama boğalarının, Bakanlığın hayvan nakillerine ilişkin usul ve esaslarına uygun şekilde sevk edilmesi ve nakil sırasında herhangi bir hastalık belirtisi göstermemesi gerekecek. Kulak küpesi bulunmayan, tanımlama ve tescil işlemleri tamamlanmamış boğalar tabii tohumlamada kullanılamayacak.
Boğaların, TÜRKVET sistemi ile Bakanlığın ıslah sistemlerine kayıtlı olması şartı aranırken, izin verilen hayvanlardan sperma üretimi yapılması yasaklandı.
Testler Resmi Veterinerlerce Yapılacak
Tabii tohumlama boğalarına yönelik tüm sağlık kontrolleri ve testler, il veya ilçe müdürlüğünde görevli resmi veteriner hekimler tarafından gerçekleştirilecek. Yapılacak test ve analizlerin masrafları ise boğa sahipleri tarafından karşılanacak. Bakanlık gerekli görmesi halinde ilave testler de talep edebilecek.
Tebliğ kapsamında yapılacak analizler, yalnızca Bakanlık tarafından yetkilendirilen resmi laboratuvarlarda ve belirlenen test yöntemleriyle gerçekleştirilecek.
DNA Testi ve Genetik Denetim
Bakanlık, gerekli görülmesi durumunda tabii tohumlama boğalarından doğan buzağılarda ebeveyn doğrulaması için DNA testi yapılmasını isteyebilecek. Genomik test uygulanan boğaların, Bakanlıkça belirlenen genetik kusurlardan ari olması ve DNA testinin tamamlanması önem taşıyacak.
Genomik test sonuçları, boğanın damızlık değerinin hesaplanması amacıyla Türkiye Damızlık Sığır Yetiştiricileri Merkez Birliğine gönderilecek ve Bakanlığın ıslah veri tabanına kaydedilecek.
Yaş ve Irk Kriterleri Belirlendi
Tabii tohumlama boğalarının en az 12 aylık olması ve fenotipik olarak ait olduğu ırkın özelliklerini taşıması gerekecek. Bu uygunluk, il müdürlüğünde görevli bir veteriner hekim ile ziraat mühendisinden oluşan heyet tarafından yerinde tespit edilecek.
Yerli ve etçi ırk boğalar için verim kriteri aranmazken, izin verilen boğalar il müdürlüğü tarafından yılda en az bir kez denetlenecek.
Bildirim Zorunluluğu
Tabii tohumlama boğasının kesilmesi, ölmesi veya satılması durumunda, hayvan sahibi tarafından en geç 15 gün içinde il müdürlüğüne bildirim yapılması gerekecek.
Tebliğde ayrıca, ithal edilecek damızlık boğalar için sağlık şartları, aşılamalar ve gerekli izin süreçlerine ilişkin detaylara da yer verildi.
