Çocuk gelişiminde önemli bir adım olan tuvalet eğitimi, sadece fiziksel değil duygusal hazırlık da gerektiriyor. Psikolojik Danışman Büşra Ertürk, bu sürecin aceleye getirilmemesi, çocukların bireysel hazır oluşlarına göre planlanması gerektiğini vurguluyor.
Hazır Olmadan Başlamak Sorun Yaratabilir
Ertürk, tuvalet eğitiminin 18-36 ay aralığında başlatılabileceğini ancak bu yaş aralığının sadece bir rehber olduğunu belirtiyor. “Her çocuk farklıdır. Bazısı 18 aylıkken hazır olur, bazısı 3 yaşını geçtikten sonra. Önemli olan çocuğun hem fiziksel hem de duygusal olarak bu sürece hazır olmasıdır,” diyen Ertürk, çocukların bu süreçte kıyaslanmaması gerektiğinin altını çiziyor.
Hazır Olduğunu Gösteren İşaretler Neler?
Çocuğun bezi uzun süre kuru kalıyorsa, tuvaletini yapmadan önce davranışlarında değişiklik oluyorsa, tuvaletle ilgili kelimeleri anlayıp kullanabiliyorsa ve altını değiştirme konusunda iş birliği yapıyorsa bu süreç için hazır olabilir. Ertürk, bu sinyalleri göz ardı etmemenin önemine dikkat çekiyor.
Kararsız Davranmayın, Süreci Oyunla Destekleyin
Tuvalet eğitimi sürecinde en sık yapılan hataların başında, kararsız ebeveyn tutumları geliyor. “Bir başlayıp bir bırakmak, çocuğun kafasını karıştırır. Ayrıca altını ıslattığında azarlamak ya da başkalarıyla kıyaslamak motivasyonu zedeler,” diyen Ertürk, eğitimi oyunla desteklemenin süreci kolaylaştırabileceğini ifade ediyor.
Bez Kutusu Oyunu: Eğlenceli Bir Geçiş Yolu
Ertürk, eğitimi oyunlaştırmak için “bez kutusu oyunu” gibi yaratıcı yöntemlerin işe yaradığını söylüyor. Bu oyunda, çocuğun kullanacağı son bezler bir kutuya yerleştiriliyor ve her bezin altına küçük sürprizler konuyor. Bezler bittiğinde çocuk iç çamaşırına geçiyor. Bu yöntem, çocuğun süreci başarı ve büyüme olarak görmesini sağlıyor.
Mevsim değil, hazır oluş önemli
Tuvalet eğitimi için genellikle yaz ayları önerilse de, bu bir zorunluluk değildir. Mevsim seçmek yerine, çocuğun hazır oluşuna odaklanmak çok daha sağlıklı bir yaklaşımdır. Her çocuk farklıdır; bazı çocuklar kışın da çok rahat adapte olabilirken, bazıları yazın dahi zorluk yaşayabilir. Önemli olan çocuğun fiziksel, duygusal ve gelişimsel olarak hazır olduğuna dair sinyalleri doğru okumaktır.
Hazırlıklar Stresi Azaltır
Eğitime başlamadan önce çocuğun tuvalet kitaplarıyla tanıştırılması, lazımlığın birlikte seçilmesi ya da tuvalet oyunları oynanması süreci kolaylaştırabilir. Bu hazırlıklar, çocuğun sürece zihinsel olarak da hazırlanmasına katkı sağlar.
Her Çocuk Aynı Hızda Öğrenmez
Bazı çocuklar tuvalet eğitimine hemen uyum sağlarken, bazıları direnç gösterebilir ya da geri adım atabilir. Ertürk, “Bu gibi durumlarda ebeveynlerin sabırlı, anlayışlı ve destekleyici bir tutum sergilemesi çok önemlidir,” diyor.
Rutin Oluşturmak Davranışları Yerleştirir
Günün belli zamanlarında – sabah kalkınca, yemek sonrası, uyumadan önce – tuvalete gitme alışkanlığı kazandırmak, tuvalet eğitiminin kalıcı olmasına yardımcı olur. Ertürk, “Çocuğa ‘çişin geldi mi?’ diye sormak yerine ‘haydi birlikte tuvalete oturalım’ gibi yönlendirmeler daha etkili olur” diyor.
Tuvalet Kazaları Karşısında Sakin Kalın
Ebeveynlerin tepkilerinin çocuklar üzerinde büyük etkisi olduğunu belirten Ertürk, “Kazalar karşısında kızmak ya da hayal kırıklığı göstermek yerine, yapıcı ve sakin kalmak gerekir. ‘Biraz korkmuş olabilirsin, bu çok normal’ gibi cümlelerle çocuğun duygularını anlamlandırmasına yardımcı olunmalı” önerisinde bulunuyor.
Gerekirse Eğitime Ara Verin
Eğer çocuk yoğun direnç gösteriyor, korku ya da stres belirtileri gösteriyorsa eğitime kısa bir ara verilebilir. Bu mola, hem çocuğun rahatlamasını hem de ebeveynin yaklaşımını gözden geçirmesini sağlar.
Yeni bir kardeşin gelişi, çocuğun yeniden alt ıslatmaya başlamasına ya da bez istemesine neden olabilir. Bu tür regresyonlar geçici olabilir ve anlayışla karşılanmalıdır.
Gece Islatmaları Normaldir
Gece alt ıslatma, 5 yaşına kadar gelişimsel olarak normal kabul edilir. Bu yaşa kadar sinir sistemi ve mesane kontrolü tam gelişmeyebilir. 5 yaş sonrasında devam ederse, bir uzmandan destek alınması önerilir.
Zorlamak Yerine İş Birliği
Ertürk, tuvalet eğitiminin kreşte de desteklenebileceğini, ancak çocukların asla zorlanmaması gerektiğini vurguluyor. Öğretmen ve ebeveyn iş birliğiyle sürecin daha sağlıklı ilerleyeceğini belirten Ertürk, “Tuvalet eğitimi, bir yarış değil, çocuğun büyüme yolculuğunun doğal bir parçasıdır. Her çocuk kendi hızında öğrenir, önemli olan bu süreci sevgi, sabır ve anlayışla karşılamaktır” diyor.
